تمرینات کاردرمانی ذهنی یکی از شاخه‌های مهم کاردرمانی است که به بهبود عملکردهای شناختی، اجتماعی و احساسی افراد دارای اختلالات ذهنی کمک می‌کند. این تمرینات به کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلالات مختلفی مانند اوتیسم، بیش‌فعالی (ADHD)، ناتوانی یادگیری و زوال عقل کمک می‌کند تا مهارت‌های ذهنی خود را تقویت کنند.
در ادامه این مطلب از کلینیک کاردرمانی آرین راهب مجموعه‌ای از تمرینات کاردرمانی ذهنی معرفی شده است که در محیط‌های درمانی، مدارس و خانه قابل استفاده هستند.
مراجعین محترم می‌توانند برای دریافت مشاوره رایگان در زمینه کاردرمانی ذهنی حتماً با شماره واتساپ زیر تماس حاصل نموده و یا با شماره واتساپ پیامک خود را ارسال کنند و به صورت رایگان مشاوره کاردرمانی خود را دریافت نمایند.
تمرینات حافظه برای تمرینات کاردرمانی ذهنی
۱. بازی تطبیق تصاویر
روش انجام: چند کارت تصویری مشابه (مانند میوه‌ها، حیوانات یا اشیا) را روی میز قرار دهید و به فرد اجازه دهید که تصاویر را مشاهده کند. سپس تصاویر را برگردانید و از او بخواهید که جفت‌های مشابه را پیدا کند.
مزایا: این تمرین باعث تقویت حافظه دیداری و تمرکز می‌شود.
۲. داستان‌سازی از تصاویر
روش انجام: یک سری تصاویر نامرتبط را به فرد نشان دهید و از او بخواهید که یک داستان منطقی با استفاده از این تصاویر بسازد.
مزایا: این تمرین به تقویت حافظه، مهارت‌های زبانی و تفکر خلاق کمک می‌کند.
۳. بازی یادآوری اشیا
روش انجام: در این مورد از تمرینات کاردرمانی ذهنی، چندین شیء (مثلاً ۵ تا ۱۰ عدد) را روی میز بگذارید. اجازه دهید فرد برای چند دقیقه آنها را مشاهده کند. سپس اشیا را بپوشانید و از او بخواهید که اشیای دیده‌شده را نام ببرد.
مزایا: این تمرین حافظه کوتاه‌مدت را تقویت می‌کند.
بخش دوم: تمرینات توجه و تمرکز
۴. یافتن تفاوت‌ها
روش انجام: دو تصویر مشابه که چند تفاوت جزئی دارند را به فرد نشان دهید و از او بخواهید تفاوت‌ها را پیدا کند.
مزایا: به افزایش دقت، تمرکز و پردازش اطلاعات بصری کمک می‌کند.
۵. دنبال کردن مسیر با چشم یا دست
روش انجام: به منظور انجام این نوع از تمرینات کاردرمانی ذهنی یک صفحه شامل یک مسیر پر پیچ‌وخم رسم کنید و از فرد بخواهید با انگشت یا مداد مسیر را دنبال کند.
مزایا: به هماهنگی چشم و دست، تمرکز و کنترل حرکتی کمک می‌کند.
۶. گوش دادن و انجام دستورالعمل‌ها
روش انجام: دستورالعمل‌های چند مرحله‌ای (مانند «یک قدم جلو برو، سپس به چپ بچرخ») را برای فرد بخوانید و از او بخواهید که آنها را انجام دهد.
مزایا: به بهبود دقت شنیداری، پردازش اطلاعات و تمرکز کمک می‌کند.
بخش سوم: تمرینات حل مسئله و استدلال منطقی
۷. تکمیل الگوهای عددی و تصویری
روش انجام: یک سری اعداد یا اشکال را به فرد نشان دهید و از او بخواهید که الگوی منطقی را شناسایی و ادامه دهد.
مزایا: این نوع تمرینات کاردرمانی ذهنی به تقویت تفکر منطقی و شناخت الگوها کمک می‌کند.
۸. حل پازل و معماهای منطقی
روش انجام: معماهای ساده مانند «یک مرد در تاریکی بود، اما ناگهان ماه را دید. او چگونه ماه را دید؟ (پاسخ: چراغ را روشن کرد)» را مطرح کنید.
مزایا: به بهبود توانایی استدلال و حل مسئله کمک می‌کند.
۹. طبقه‌بندی اشیا
روش انجام: گروهی از اشیا را به فرد نشان دهید و از او بخواهید آنها را بر اساس رنگ، اندازه یا کاربرد دسته‌بندی کند.
مزایا: به تقویت مهارت‌های شناختی و تفکر انتقادی کمک می‌کند.
بخش چهارم: تمرینات مهارت‌های زبانی و گفتاری
۱۰. توصیف تصاویر
روش انجام: یک تصویر را به فرد نشان دهید و از او بخواهید آن را با جزئیات توصیف کند.
مزایا: این نوع تمرینات کاردرمانی ذهنی به بهبود دایره واژگان و مهارت‌های بیانی کمک می‌کند.
۱۱. تمرین داستان‌گویی با کلمات کلیدی
روش انجام: چند کلمه نامرتبط را به فرد بدهید و از او بخواهید با استفاده از آنها یک داستان بسازد.
مزایا: به تقویت خلاقیت و بیان شفاهی کمک می‌کند.
۱۲. بازی پیدا کردن کلمات هم‌معنی و متضاد
روش انجام: یک کلمه بگویید و از فرد بخواهید یک کلمه هم‌معنی یا متضاد آن را پیدا کند.
مزایا: به افزایش مهارت‌های زبانی و تفکر واژگانی کمک می‌کند.
بخش پنجم: تمرینات مهارت‌های اجتماعی
۱۳. بازی نقش‌آفرینی
روش انجام: یک موقعیت اجتماعی (مثلاً خرید از مغازه یا صحبت با دوست) را شبیه‌سازی کنید و از فرد بخواهید در آن نقش‌آفرینی کند.
مزایا: انی مورد از تمرینات کاردرمانی ذهنی به بهبود مهارت‌های اجتماعی، تعامل و ارتباط کمک می‌کند.
۱۴. تمرین تشخیص احساسات
روش انجام: تصاویر مختلف از حالات چهره (شادی، ناراحتی، عصبانیت و …) را نشان دهید و از فرد بخواهید احساسات را تشخیص دهد.
مزایا: به درک بهتر احساسات و همدلی کمک می‌کند.
۱۵. تمرین مدیریت خشم
روش انجام: موقعیت‌هایی را توصیف کنید که ممکن است فرد را عصبانی کند و از او بخواهید راه‌حل‌هایی برای کنترل خشم ارائه دهد.
مزایا: به بهبود خودکنترلی و مهارت‌های حل مسئله کمک می‌کند.
بخش ششم: تمرینات هماهنگی ذهن و بدن
۱۶. بازی تقلید حرکات
روش انجام: یک حرکت (مثلاً دست زدن، چرخاندن بازوها) انجام دهید و از فرد بخواهید آن را تقلید کند.
مزایا: انی مورد از تمرینات کاردرمانی ذهنی به تقویت هماهنگی حرکتی و دقت کمک می‌کند.
۱۷. راه رفتن روی خطوط مشخص شده
روش انجام: یک مسیر را روی زمین مشخص کنید و از فرد بخواهید بدون خروج از مسیر روی آن راه برود.
مزایا: به بهبود تعادل و هماهنگی کمک می‌کند.
۱۸. تمرین تنفس عمیق و آرام‌سازی
روش انجام: از فرد بخواهید نفس عمیق بکشد و به آرامی بازدم کند، در حین این کار می‌تواند چشمان خود را ببندد و روی یک صدا یا تصویر ذهنی تمرکز کند.
مزایا: به کاهش استرس و بهبود تمرکز کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
تمرینات کاردرمانی ذهنی تأثیر بسزایی در تقویت مهارت‌های شناختی، اجتماعی و حرکتی افراد دارند. این تمرینات بسته به نیازهای فردی می‌توانند در محیط‌های مختلف اجرا شوند و به بهبود کیفیت زندگی کمک کنند. با استفاده مداوم از این تمرینات، افراد می‌توانند عملکرد ذهنی خود را ارتقا داده و استقلال بیشتری در زندگی روزمره داشته باشند.
