اوتیسم، که به عنوان اختلال طیف اوتیسم (ASD) نیز شناخته میشود، یک اختلال عصبی-رشدی است که بر رفتار، ارتباطات و تعاملات اجتماعی تأثیر می‌گذارد. اگرچه این اختلال معمولاً در کودکی تشخیص داده میشود، بسیاری از افراد با اوتیسم تا بزرگسالی زندگی می‌کنند و حتی برخی در بزرگسالی تشخیص داده می‌شوند. زندگی با اوتیسم بزرگسالان به‌خصوص برای افرادی که از حمایت‌های کافی برخوردار نیستند، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. کلینیک کاردرمانی آریان در این مقاله به بررسی ویژگی‌های اوتیسم در بزرگسالان، چالش‌های آنان در زندگی روزمره، روش‌های تشخیص و مداخلات حمایتی می‌پردازد.
علائم و ویژگی‌های اوتیسم در بزرگسالان
علائم اوتیسم در بزرگسالان می‌تواند بسیار متنوع و پیچیده باشد. افراد ممکن است برخی از ویژگی‌های زیر را نشان دهند که در شدت و نحوه بروز آن‌ها تفاوت‌هایی وجود دارد:
- مشکلات در تعاملات اجتماعی: بزرگسالان اوتیستیک ممکن است در برقراری روابط اجتماعی عمیق و پایدار با دیگران دچار مشکل باشند. آن‌ها ممکن است توانایی درک نشانه‌های اجتماعی مانند زبان بدن، تن صدا، یا حالت چهره دیگران را نداشته باشند. به همین دلیل، ممکن است در تعاملات خود با دیگران احساس انزوا کنند یا دچار سوءتفاهم شوند. برای مثال، برخی از افراد اوتیستیک ممکن است صحبت‌های دیگران را بسیار تحت‌الفظی دریافت کنند و در تشخیص نیت‌های پنهان یا مفاهیم ضمنی دچار مشکل شوند.
- ارتباطات غیرمعمول: افراد اوتیستیک معمولاً در برقراری ارتباطات کلامی و غیرکلامی مشکل دارند. این ممکن است شامل صحبت‌کردن به‌صورت رسمی‌تر از حد معمول، مشکل در درک طنز، کنایه یا شوخی‌ها باشد. آن‌ها همچنین ممکن است الگوهای زبانی غیرمعمول مانند تکرار کلمات یا عبارات خاص داشته باشند. برای برخی، ممکن است دشوار باشد که احساسات یا افکار خود را به‌صورت شفاف بیان کنند.
- رفتارهای تکراری: رفتارهای تکراری یا علاقه‌مندی‌های محدود از ویژگی‌های مشترک اوتیسم است. برخی از بزرگسالان اوتیستیک ممکن است عادت به انجام رفتارهای خاص و تکراری مانند تکان‌دادن بدن، ضربه‌زدن روی سطوح یا چیدمان اشیاء به‌صورت منظم داشته باشند. این رفتارها معمولاً به آن‌ها کمک می‌کند تا در محیط‌های پرتنش یا پیچیده احساس آرامش کنند.
- علاقه‌مندی‌های محدود یا شدید: برخی از بزرگسالان اوتیستیک علاقه‌های بسیار خاص و عمیقی به موضوعات خاص دارند. این علاقه‌مندی‌ها ممکن است غیرعادی به نظر برسند یا محدود به یک حوزه‌ی خاص باشند، اما برای فرد اوتیستیک می‌تواند منبع بزرگی از لذت و آرامش باشد. برای مثال، ممکن است یک فرد اوتیستیک به مطالعه بی‌وقفه در مورد تاریخچه‌ای خاص یا موضوعی علمی علاقه داشته باشد.
- مشکلات حسی: مشکلات حسی یکی دیگر از ویژگی‌های رایج اوتیسم در بزرگسالان است. برخی افراد اوتیستیک ممکن است به صداها، نورها، بافت‌ها یا بوها بیش از حد حساس باشند. این حساسیت‌ها می‌تواند منجر به استرس یا حتی حملات پانیک در برخی محیط‌ها شود. به‌عنوان مثال، یک فرد اوتیستیک ممکن است در مکان‌های شلوغ یا پرنور مانند مراکز خرید دچار اضطراب شدید شود.
- مدیریت زمان و سازماندهی: بسیاری از بزرگسالان اوتیستیک ممکن است در مدیریت زمان و سازماندهی زندگی روزمره خود مشکل داشته باشند. برای مثال، برنامه‌ریزی وظایف روزمره، انجام وظایف پیچیده یا مدیریت منابع مالی ممکن است برای آن‌ها چالش‌برانگیز باشد.
تشخیص اوتیسم در بزرگسالان
تشخیص اوتیسم در بزرگسالان معمولاً پیچیده‌تر از کودکان است. بسیاری از بزرگسالان اوتیستیک ممکن است تا سنین بزرگسالی تشخیص داده نشوند، به‌ویژه اگر علائم آن‌ها در دوران کودکی خفیف بوده یا به‌درستی تشخیص داده نشده باشد. این افراد ممکن است با چالش‌هایی مانند اضطراب، افسردگی یا مشکلات اجتماعی مواجه شوند بدون این‌که از علت اصلی آن‌ها آگاه باشند. در برخی موارد، افراد تنها پس از تشخیص فرزند خود با اوتیسم، به این نتیجه می‌رسند که خود نیز اوتیستیک هستند.
برای تشخیص اوتیسم در بزرگسالان، یک متخصص روانپزشکی یا روانشناسی از طریق بررسی تاریخچه رشد فرد، مصاحبه‌های عمیق و ارزیابی‌های روانشناختی به این نتیجه می‌رسد. معیارهای تشخیصی براساس ویژگی‌های رفتاری، ارتباطی و تعاملی است که با اوتیسم مرتبط هستند. تشخیص درست می‌تواند به فرد کمک کند تا به حمایت‌ها و مداخلات مناسبی دست یابد.
چالش‌های زندگی روزمره
زندگی روزمره برای بزرگسالان اوتیستیک می‌تواند شامل چالش‌های متعددی باشد که به دلایل اجتماعی، حسی و رفتاری رخ می‌دهند. برخی از این چالش‌ها عبارت‌اند از:
- محیط کار: محیط‌های کاری اغلب برای بزرگسالان اوتیستیک چالش‌برانگیز هستند. کارهای گروهی، تعاملات مداوم با همکاران و تغییرات سریع در محل کار ممکن است برای آن‌ها استرس‌زا باشد. افراد اوتیستیک ممکن است به دلیل عدم توانایی در درک نکات اجتماعی یا انطباق با محیط‌های پیچیده، در یافتن شغل مناسب یا حفظ آن مشکل داشته باشند. در این مواقع، کارفرمایانی که شرایط کاری را برای این افراد مناسب‌سازی می‌کنند، می‌توانند به موفقیت آن‌ها کمک کنند.
- روابط شخصی و اجتماعی: برقراری و حفظ روابط اجتماعی و عاطفی برای بسیاری از بزرگسالان اوتیستیک چالش‌برانگیز است. آن‌ها ممکن است در درک نشانه‌های غیرکلامی و عاطفی شریکان یا دوستان خود مشکل داشته باشند که این امر می‌تواند به سوءتفاهم‌ها و در برخی موارد فروپاشی روابط منجر شود. با این حال، بسیاری از بزرگسالان اوتیستیک با حمایت مناسب می‌توانند روابطی موفق و رضایت‌بخش برقرار کنند.
- مراقبت از خود و زندگی مستقل: برخی از بزرگسالان اوتیستیک ممکن است برای مدیریت زندگی روزمره مانند خرید مواد غذایی، مدیریت مالی و انجام وظایف خانگی به حمایت نیاز داشته باشند. این چالش‌ها به‌ویژه برای کسانی که به‌تازگی زندگی مستقل را آغاز کرده‌اند یا از حمایت‌های خانوادگی کمتری برخوردار هستند، بیشتر مشهود است.
- اضطراب و افسردگی: اضطراب و افسردگی از جمله مشکلات شایع در میان بزرگسالان اوتیستیک است. فشارهای اجتماعی، مشکلات در تعاملات بین‌فردی و چالش‌های زندگی روزمره می‌تواند این مشکلات روانی را تشدید کند. به‌ویژه، اضطراب ناشی از حساسیت‌های حسی یا تعاملات اجتماعی ناکام می‌تواند کیفیت زندگی این افراد را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد.
حمایت‌ها و مداخلات برای بهبود کیفیت زندگی بزرگسالان مبتلا به اوتیسم
مداخلات و حمایت‌های مناسب می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی بزرگسالان اوتیستیک کمک کنند. برخی از این مداخلات عبارت‌اند از:
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): این نوع درمان می‌تواند به افراد اوتیستیک کمک کند تا با اضطراب و افسردگی مقابله کنند و مهارت‌های اجتماعی و رفتاری خود را بهبود بخشند. CBT به افراد آموزش می‌دهد که چگونه افکار و رفتارهای منفی را شناسایی کرده و آن‌ها را با افکار مثبت‌تر جایگزین کنند.
- آموزش مهارت‌های اجتماعی: برخی از بزرگسالان اوتیستیک با آموزش مهارت‌های اجتماعی می‌توانند در تعاملات روزمره خود موفق‌تر عمل کنند. این آموزش‌ها ممکن است شامل یادگیری نحوه‌ی شروع و حفظ مکالمات، درک نشانه‌های اجتماعی یا مدیریت احساسات در تعاملات بین‌فردی باشد.
- حمایت‌های محیط کاری: ایجاد محیط‌های کاری مناسب برای افراد اوتیستیک می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا در شغل خود موفق باشند. برخی از کارفرمایان می‌توانند شرایط کاری را برای این افراد با کاهش میزان تعاملات اجتماعی، کاهش تغییرات ناگهانی و ارائه‌ی روال‌های مشخص، سازگار کنند.
- پشتیبانی خانواده: خانواده‌ها نقش مهمی در حمایت از اوتیسم بزرگسالان دارند. این حمایت‌ها می‌تواند شامل کمک به مدیریت زندگی روزمره، فراهم‌کردن محیطی آرام و بدون تنش و ایجاد فرصت‌های اجتماعی سالم باشد. برخی خانواده‌ها نیز با آموزش و مشاوره تخصصی، یاد می‌گیرند که چگونه بهتر با چالش‌های مربوط به اوتیسم کنار بیایند و حمایت‌های لازم را به اعضای اوتیستیک خانواده خود ارائه دهند.
- گروه‌های پشتیبانی: برای بزرگسالان اوتیستیک، حضور در گروه‌های پشتیبانی یا گروه‌های اجتماعی ویژه می‌تواند بسیار مفید باشد. این گروه‌ها فضایی امن برای تبادل تجربیات و یادگیری از دیگران فراهم می‌کنند. همچنین، این گروه‌ها می‌توانند به افراد کمک کنند تا احساس تنهایی و انزوا را کاهش داده و ارتباطات مثبت برقرار کنند.
- مدیریت حساسیت‌های حسی: بسیاری از بزرگسالان اوتیستیک با حساسیت‌های حسی مختلفی روبرو هستند که می‌تواند به اضطراب و استرس منجر شود. در این موارد، استفاده از روش‌هایی مانند کاهش سروصدا، استفاده از وسایل محافظتی حسی (مانند هدفون) یا ایجاد تغییراتی در محیط زندگی و کار می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک کند.
- درمان‌های دارویی: اگرچه هیچ دارویی به‌طور خاص برای درمان اوتیسم وجود ندارد، برخی داروها می‌توانند به مدیریت علائم همراه مانند اضطراب، افسردگی یا رفتارهای تکراری کمک کنند. استفاده از داروها باید تحت نظر متخصص انجام شود و بخشی از یک برنامه درمانی جامع باشد.
زندگی موفق با اوتیسم در بزرگسالی
اگرچه چالش‌های اوتیسم می‌تواند در بزرگسالی ادامه یابد، بسیاری از افراد اوتیستیک می‌توانند زندگی موفق و رضایت‌بخشی داشته باشند. برای این منظور، حمایت‌های مناسب و مداخلات به‌موقع از اهمیت بالایی برخوردارند. توانایی‌های فردی، سطح عملکرد و میزان حمایت‌های دریافت‌شده در موفقیت افراد اوتیستیک تأثیرگذار است.
مهم است که جامعه و افراد اطراف افراد اوتیستیک درک بیشتری از نیازهای آن‌ها پیدا کنند و به جای تمرکز بر ناتوانی‌ها، به توانایی‌ها و استعدادهای آن‌ها توجه کنند. بسیاری از افراد اوتیستیک دارای استعدادها و توانمندی‌های ویژه‌ای در زمینه‌های خاص هستند که می‌تواند به‌طور مؤثری در جامعه و محیط کار به‌کار گرفته شود.
نتیجه‌گیری
اوتیسم در بزرگسالان یک مسئله پیچیده و چندبعدی است که شامل چالش‌های اجتماعی، ارتباطی و حسی میشود. با این حال، با حمایت‌های مناسب و توجه به نیازهای خاص هر فرد، بزرگسالان اوتیستیک می‌توانند زندگی موفقی داشته باشند. تشخیص درست، آموزش مهارت‌های اجتماعی و مدیریتی، پشتیبانی خانواده و جامعه، و مداخلات تخصصی می‌توانند به این افراد کمک کنند تا به پتانسیل کامل خود دست یابند. همچنین، افزایش آگاهی عمومی درباره اوتیسم و تلاش برای کاهش تبعیض‌ها و سوءتفاهم‌ها نسبت به افراد اوتیستیک می‌تواند به ایجاد محیطی فراگیرتر و حمایت‌گرانه‌تر برای آن‌ها منجر شود.
